Toplam yatırımların yaklaşık yüzde 50’sini oluşturan inşaat yatırımları ilk çeyrekte yüzde 15.6, ikinci çeyrekte yüzde 29.2 geriledi. Yılın ilk yarısında toplam yatırımlardaki daralma yüzde 18 olurken, bu büyümeyi 5.6 puan aşağıya çekti. Yatırımlardaki gerileme siyasi ve jeopolitik riskler, kur ve faiz şoklarını takip eden dönemde artan maliyet, beklentilerdeki bozulma ve finansal koşullardaki sıkılaşma gibi nedenlerden kaynaklandı.
KAYIT DIŞI SÜRÜYOR
Raporda, konut piyasasında devam eden düşük talep ve yüksek maliyetlerin inşaat yatırımlarının üzerinde aşağı yönlü risk oluşturduğu belirtildi. Rapora göre, turizmdeki güçlü seyre karşın, bu sektördeki yıllık istihdam artışı 45 bin kişi ile sınırlı kaldı. İnşaatta istihdam kaybının sürdüğü kabul edilirken, bu durum “ekonomideki dengelenmeye” bağlandı. Bu sektörde Haziran 2019’da istihdam kaybı yıllık bazda 493 bin kişi oldu. Tarımdaki istihdam daralması da 232 bin kişi.
YATIRIM GELMEDİ
Raporda “kayıt dışı istihdam” itirafı da yer aldı. Kayıt dışının 2009-2018 arasında yüzde 43.8’den yüzde 33.4’e gerilediğine dikkat çekilirken, “Düşüşler yaşansa da kayıt dışı istihdam tam anlamıyla çözüme kavuşmuş bir durum değildir” denildi.
Portföy yatırımları ve diğer kısa vadeli sermaye girişleri temmuz itibarıyla 12 aylık bazda 3 milyar dolara yükselirken, daha sağlıklı olan doğrudan yatırım girişleri ve uzun vadeli sermaye girişleri ise 6.5 milyar dolara geriledi.
Raporda, “net hata noksan” girişlerine karşın yaşanan sermaye çıkışlarının rezerv varlıklarda daralmaya neden olduğu belirtildi. 2018’de 116.8 milyar dolara gerileyen kısa vadeli dış borç stoku 2019’da ticari kredilerdeki ve kamu bankalarının kısa vadeli kredilerindeki artışa bağlı olarak 126 milyar dolara yükseldi.
Cari fazlanın ekonomideki daralmadan kaynaklandığı da kabul edildi. Zayıflayan iç talep ve azalan enerji fiyatları nedeniyle ithalatın gerilediği belirtilirken, “Ekonomik aktivitedeki toparlanma nedeniyle dış ticaret açığındaki daralmanın yılın geri kalanında bir miktar hız keseceği tahmin edilmektedir” denildi.